Hoogtepunten in deze marktupdate

Nederlandse gasvoorraden onder kritiek EU-niveau, impact op prijzen voelbaar.
Forwardprijzen elektriciteit vertonen opvallende afwijking van het gebruikelijke patroon.
Bedrijven met eigen zonne- en windenergie profiteren van lagere kosten.
Kolenprijzen schommelen door milde winter en geopolitieke onzekerheid.
TTF-gasprijs stijgt door stop Russische leveringen en lage voorraden.
Emissierechten bereiken nieuw hoogtepunt door uitbreiding EU ETS.
Nederlandse elektriciteitsprijzen blijven stijgen door gasafhankelijkheid.
Netcongestie dreigt bedrijven te belemmeren in groei en verduurzaming.

Algemeen

De kop is eraf!

Inmiddels is het februari: de kop is eraf. Wat zien we gebeuren? De gasvoorraden lopen leeg; Nederland zit zelfs onder de minimale, door de EU opgelegde niveaus, en de gas- en elektriciteitsprijzen stijgen.

De door de EU opgelegde regels rondom gasvoorraadniveaus zorgen ervoor dat de gasprijzen voorlopig hoog blijven. De voorraden moeten immers ook weer tijdig worden aangevuld.

De forwardprijzen voor elektriciteit vertonen nog steeds een sterke correlatie met de forwardprijzen voor gas. Bij de maandsettlements zien we bij elektriciteit doorgaans een badkuipprofiel, maar door de vereiste gasvoorraden is dat dit jaar niet terug te zien. Ook voor levering in de komende zomermaanden blijven de gasprijzen hoog.

Bedrijven die hebben verduurzaamd en een groot deel van hun elektriciteitsverbruik zelf opwekken met zonnepanelen of zelfs een eigen windturbine, profiteren momenteel optimaal. Ze benutten deze energie nuttig, bijvoorbeeld met laadpalen of een batterij. Hierdoor valt hun energierekening aanzienlijk lager uit dan die van bedrijven die nog niet hebben verduurzaamd.

Kolen

In januari 2025 vertoonden de API2 Rotterdam-kolenfutures een gematigde prijsdaling van circa $113 per ton naar iets meer dan $110 per ton. Op 10 januari bereikte de prijs een laagtepunt van rond de $100 per ton, waarna deze herstelde tot $110,50 aan het einde van de maand.

Deze prijsbewegingen werden beïnvloed door verschillende factoren. Een milde winter in Europa leidde tot een lagere vraag naar kolen voor verwarming, wat de prijzen onder druk zette. Tegelijkertijd zorgden geopolitieke spanningen in belangrijke kolenexporterende regio’s voor onzekerheid over de aanvoer, wat juist een ondersteunend effect had op de prijzen. Daarnaast speelden schommelingen in de wereldwijde energievraag en de toenemende concurrentie van hernieuwbare energiebronnen een rol in de prijsvorming.

Gas

In januari 2025 vertoonde de TTF-gasprijs (Title Transfer Facility), de referentie voor Europese gasprijzen, een stijgende trend. Op 2 januari werd een prijs van €50,27 per megawattuur (MWh) genoteerd, de hoogste prijs sinds oktober 2023. Gedurende de maand bleef de prijs stijgen en op 7 februari bereikte deze €55,72 per MWh.

Deze prijsstijging werd gedreven door verschillende factoren:

Beëindiging van Russisch gastransport via Oekraïne: Op 1 januari 2025 stopte Rusland met het transporteren van gas naar Europa via Oekraïne, na het aflopen van het transitcontract. Dit veroorzaakte bezorgdheid over de gasvoorziening, vooral in landen die afhankelijk waren van deze route, zoals Hongarije en Slowakije.
Lage gasvoorraden: Eind januari 2025 hadden de Europese gasopslagen een vullingsgraad van minder dan 40%, aanzienlijk lager dan de meer dan 80% in dezelfde periode het jaar ervoor. Deze lage voorraden veroorzaakten nervositeit op de gasmarkten en droegen bij aan de prijsstijgingen.
Toegenomen vraag naar LNG: Door de verminderde aanvoer van Russisch gas en de noodzaak om de gasvoorraden aan te vullen, nam de vraag naar vloeibaar aardgas (LNG) toe. Dit leidde tot een heroriëntatie van LNG-tankers richting Europa, wat de prijzen verder opdreef.

Deze combinatie van aanbodbeperkingen en verhoogde vraag resulteerde in de waargenomen stijging van de TTF-gasprijzen gedurende januari 2025.

Emissierechten

In januari 2025 vertoonden de prijzen voor Europese emissierechten (EUA’s) een opwaartse trend. Op 3 januari bereikte de prijs een zevenmaands hoogtepunt van €76,35 per ton, een stijging ten opzichte van €64,67 op 16 december 2024.

Deze prijsstijging werd beïnvloed door verschillende factoren:

Uitbreiding van het EU ETS: Per 1 januari 2025 werd het EU Emissions Trading System (ETS) uitgebreid, waardoor de vraag naar emissierechten toenam.
Seizoensgebonden handelsactiviteit: Rondom de feestdagen was de handelsactiviteit lager, wat speculatieve handelaren de kans gaf om de prijzen op te drijven.
Dunkelflautes: Minder wind en zon in Europa leidden tot een verhoogde vraag naar fossiele energie. Dit resulteerde in een hogere uitstoot en daarmee een grotere vraag naar emissierechten.

Elektriciteit

In januari 2025 vertoonden de forwardprijzen voor Nederlandse elektriciteit een opwaartse trend. Voor deze maand werd de Dutch Power Base Load Future verhandeld tegen een slotprijs van €116,65 per megawattuur (MWh).

De stijging in forwardprijzen werd voornamelijk gedreven door een verhoogde vraag naar gasgestookte elektriciteitsproductie in Noord-Europese landen, waaronder Nederland. In januari 2025 nam de gasgestookte elektriciteitsproductie in deze regio’s met meer dan 10% toe ten opzichte van januari 2024, wat leidde tot hogere regionale gasprijzen.

Bovendien bereikten de Day-Ahead markten in januari 2025 nieuwe maandelijkse records in verschillende Europese landen, waaronder Nederland. Dit wijst op een toegenomen handelsactiviteit en mogelijk een grotere vraag naar elektriciteit.

Op 6 februari 2025 werd voor levering op die dag een baseloadprijs van €139,40 per MWh genoteerd, met een piekloadprijs van €145,80 per MWh.

Congestie

Sinds begin 2025 is de problematiek van netcongestie in Nederland verder toegenomen. Netcongestie treedt op wanneer de vraag naar of het aanbod van elektriciteit het transportvermogen van het elektriciteitsnet overschrijdt. Dit leidt tot beperkingen in de capaciteit voor zowel afname als teruglevering.

Recente ontwikkelingen:

Toenemende netcongestie: In januari 2025 waarschuwden bedrijven en netbeheerders voor een dreigende overbelasting van het elektriciteitsnet in alle Nederlandse regio’s vanaf 2026. Deze overbelasting kan een rem zetten op de energietransitie en economische activiteiten. ABN AMRO adviseerde bedrijven om in 2025 actief in gesprek te gaan met naburige ondernemingen en netbeheerders om het stroomgebruik beter op elkaar af te stemmen.
Financiële maatregelen: De Autoriteit Consument & Markt (ACM) besloot in december 2024 om €160 miljoen aan congestie-ontvangsten in te zetten om de transporttarieven te verlagen. Deze middelen zijn afkomstig uit veilingopbrengsten wanneer de vraag naar grensoverschrijdende transportcapaciteit groter is dan het aanbod.
Overheidsinitiatieven: Het kabinet heeft maatregelen aangekondigd om het elektriciteitsnet sneller uit te breiden en slimmer te benutten. Netbeheerders investeren fors in de uitbreiding van het net, met uitgaven die oplopen tot €8 miljard per jaar vanaf 2025. Daarnaast worden tijdelijke oplossingen onderzocht, zoals het inzetten van batterijen en gasgeneratoren tijdens piekmomenten, om de druk op het net te verlichten.

Bedrijven worden geconfronteerd met beperkingen bij het verkrijgen van nieuwe of zwaardere aansluitingen, wat hun uitbreidings- en verduurzamingsplannen belemmert. Het is essentieel dat bedrijven samenwerken en onderhandelen met netbeheerders om het stroomgebruik beter op elkaar af te stemmen en zo de beschikbare capaciteit efficiënter te benutten.

Initiatieven zoals energiehubs, waarbij bedrijven gezamenlijk capaciteit contracteren en beheren, kunnen een oplossing bieden. Wij kunnen je helpen lokale congestie aan te pakken! Neem contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken.