Hoogtepunten in deze marktupdate

Bedrijven verplicht door netbeheerder om minder energie te verbruiken.
ACM aangeklaagd om voorrang te eisen bij nieuwe aansluitingen.
Na stijgingen beginnen de forward- en spotprijzen te dalen.
Forse stijging voor gasprijzen ten opzichte van de dalende fronthmonthprijs.
EU legt verplichting op aan gasfaciliteiten per 2025.
Nederlandse gasvoorraad bereidt zich voor op een strenge winter en Russische invloed.
Minder negatieve uren verwacht door hoge gasprijzen.
Slechts drie gebieden zonder afnamecongestie in Nederland.

Algemeen

Congestie, congestie, congestie

Je kunt geen krant meer openslaan, of je leest wel iets over congestie. In Utrecht hebben 16 bedrijven een brief ontvangen van de netbeheerder waarin wordt vermeld dat ze verplicht worden af en toe minder elektriciteit te verbruiken wanneer de netbeheerder hierom vraagt. De netbeheerder mag dit doen op basis van het codebesluit “verplicht aanbieden congestiemanagement” van 26 augustus jongstleden.

Afgelopen week kwam in het nieuws dat 16 bedrijven en belangenverenigingen, waaronder KPN, Ziggo, ProRail en NS, de Autoriteit Consument & Markt (ACM) voor de rechter slepen. Zij stellen dat ze het maatschappelijk belang dienen en daarom voorrang moeten krijgen bij het aanvragen van een uitbreiding of een volledig nieuwe elektriciteitsaansluiting.

Er is dus veel om te doen, en de financiële belangen kunnen groot zijn als je jarenlang moet wachten op een nieuwe of zwaardere elektriciteitsaansluiting. Het is daarom belangrijk om hierop voorbereid te zijn als bedrijf. Gelukkig zijn er ook mogelijkheden om congestie zelf op te lossen, of dit in samenwerking te doen met bedrijven in jouw nabije omgeving.

Kolen

De forwardprijzen voor kolen zijn afgelopen maand in eerste instantie opgelopen. De CAL25 begon de maand op $121,98 per ton, steeg naar $128,80, en eindigde uiteindelijk op $122,81 per ton. De afgelopen dagen is deze forwardprijs verder gedaald en noteert, op het moment van schrijven, $114,32 per ton. Dit betekent een daling van circa 6% ten opzichte van begin november.

De frontmonthprijs, oftewel de spotprijs voor kolen, vertoonde een vergelijkbaar verloop.

Gas

De gasprijs is in november alleen maar gestegen. De CAL25 begon de maand op €38,25 per MWh, eindigde op €45,62 per MWh en noteert op het moment van schrijven nog steeds €44,42 per MWh. Ook de frontmonth is fors gestegen, van €39,18 per MWh tot zelfs €45,62 per MWh.

De forwardprijzen gas voor de Cal25 en Cal26 zijn in de laatste twee weken van oktober licht gestegen. De CAL25 begon de maand op €38,60 per MWh en eindigde de maand op €39,66 per MWh. Afgelopen dagen heeft de stijging zich verder doorgezet, mede door het koudere weer en op het moment van schrijven noteert de CAL25 zelfs €48,66 per MWh op 2 december, een stijging van maar liefst 22%. De frontmonthprijs noteert op dit moment iets lager, op €46,48 per MWh, vooral dankzij de flinke hoeveelheid wind van de afgelopen dagen.

De Europese Commissie heeft nieuwe doelstellingen vastgesteld in de bijgewerkte EU-Gasopslagverordening (EU/2022/1032). Deze vereisen dat gasopslagfaciliteiten op 1 november 2025 voor 90% gevuld zijn. Een belangrijke wijziging in het nieuwe voorstel is de verhoging van tussentijdse doelstellingen. Dit moet zorgen voor voldoende gasreserves in geval van een strenge winter en een mogelijke daling van Russische gasleveringen via Oekraïne, die naar verwachting vanaf begin 2025 zal optreden. Zo is in het nieuwe ontwerp de doelstelling voor de Nederlandse gasvoorraden aan het begin van februari verhoogd van 43% naar 47%.

Emissierechten

In het kielzog van de gasprijs zijn ook de prijzen voor emissierechten gestegen. De future voor december 2025 is opgelopen van €65,91 per ton naar €70,49 per ton en noteert op het moment van schrijven €70,43 per ton.

De forwardprijs is opgelopen van €63,87 per ton naar eveneens €70,43 per ton.

Ondanks het feit dat we afgelopen maanden een aantal stormen hebben gehad, is de hoeveelheid geproduceerde windenergie zo’n 15% lager dan in november vorig jaar. Hierdoor moeten gas- en kolencentrales meer elektriciteit produceren, waardoor de emissieprijs oploopt.

Elektriciteit

De forwardprijzen zijn afgelopen maand met circa 16% gestegen. De CAL25 noteerde op 1 november nog €83,10 per MWh, maar eind november was de prijs opgelopen naar €96,44 per MWh. Dit terwijl de gemiddeld voortschrijdende day-aheadprijs is opgelopen van €70,61 per MWh naar €75,23 per MWh, een stijging van 6,5%.

Ondanks de stormen die ons land hebben geteisterd, zijn er in november ‘slechts’ 9 uren met negatieve prijzen bijgekomen. Hierdoor staat het aantal dit jaar, tot moment van schrijven, op 454 uren negatieve uren. Door de huidige hoge gasprijs wordt niet verwacht dat er dit jaar nog veel uren met negatieve prijzen bijkomen, tenzij we tijdens de komende feestdagen veel wind krijgen.

Balancering

De balanceringsmarkten blijven het goed doen. Year-to-date zitten we qua capaciteitsvergoedingen, bij 100% matching, op de FCR al op ruim €148.000,- per MW. In november is er ruim €9.000,- per MW bijgekomen. Doordat gascentrales nu meer uren maken, zijn de capaciteitsvergoedingen op de FCR-markt wel aan het dalen.

De aFRR-tarieven voor opregelen liggen nu op bijna €281.000,- per MW, en voor afregelen op €183.000,- per MW. Op de mFRRda-markt (noodvermogen) zijn de tarieven voor opregelen al boven de €99.000,- per MW en voor afregelen boven de €100.000,- per MW. Op de noodvermogenmarkt ontlopen op- en afregelen elkaar op jaarbasis nauwelijks.

Op de onbalansmarkt heeft het aandeel van regeltoestand 2 inmiddels de 16% overschreden. Momenteel bevinden we ons 16,04% van de tijd in regeltoestand 2. Dit is de toestand waarin onbalans doorgaans minder oplevert dan verwacht en waarin afschakeling bij negatieve prijzen altijd geld kost, zelfs wanneer er ex-post gecorrigeerd kan worden. In oktober was het aandeel van regeltoestand 2 zelfs 27,55%!

We moeten terug naar oktober 2005 (!) om een maand te vinden met een hoger percentage dan afgelopen maand.

Congestie

Een overzicht van congestie in Nederland vind je hier: https://capaciteitskaart.netbeheernederland.nl/. De meest recente aankondiging van TenneT over congestie in Zuid-Holland zorgt ervoor dat er in heel Nederland nog slechts drie kleine gebieden zijn zonder afnamecongestie: Westland, Papendrecht en Delfzijl.