Een onstuimig voorjaar voor de Nederlandse energiemarkt
Hoogtepunten in deze marktupdate
De prijzen voor zowel gas als kolen zijn de afgelopen maanden aanzienlijk gestegen, aangedreven door diverse mondiale en regionale factoren.
Er is een opmerkelijke stijging in het aantal uren waarin elektriciteitsprijzen negatief zijn, vooral gedreven door een toename in duurzame energieopwekking.
De prijzen van emissierechten zijn significant gestegen, wat wijst op een groeiende druk om uitstoot te verminderen.
Hoewel de balanceringsvergoedingen dalen, bereiken we bijna een record in het afregelen van noodvermogen door de toenemende variabiliteit van het aanbod.
Algemeen
April doet wat hij wil, maar van mei wordt niemand blij… De energiemarkt in Nederland kent turbulente tijden met stijgende prijzen voor gas en kolen, meer negatieve elektriciteitsprijzen en veranderende balanceringsvergoedingen. Dit voorjaar toont aan hoe dynamisch en uitdagend de energiemarkt kan zijn, met significante verschuivingen in prijzen en beschikbaarheid van verschillende energiebronnen.
Regeltoestand 2
Nagenoeg alle producenten van hernieuwbare energie passen hun biedstrategieën aan. Hierdoor heeft TenneT nauwelijks regelvermogen onder de knoppen wanneer de zon en beetje schijnt, waardoor de onbalansprijzen hartstikke negatief worden tijdens dat soort uren. En wanneer producenten reageren op de onbalansprijs, doen ze dat niet geleidelijk maar meteen met vol vermogen. Hierdoor moet TenneT steeds vaker schakelen en ontstaat vaker regeltoestand 2. En zien we dit nu vooral met zon en wind, wacht maar tot de thuisbatterij doorbreekt die wordt ingezet op de passieve onbalans. Dan kan het aandeel regeltoestand 2 nog verder oplopen.
Gas
De gasprijzen zijn deze maand fors gestegen, met een toename van 14% in de TTF forwardprijzen en ruim 25% in de spotprijzen. Dit wordt veroorzaakt door diverse factoren, waaronder onderhoudswerkzaamheden in Noorwegen en vertragingen bij de Amerikaanse Golden Pass LNG-terminal. Ook de onzekerheid rondom Russische gasleveringen speelt een rol. Deze ontwikkelingen hebben een directe impact op de kosten voor grootzakelijke afnemers, die te maken krijgen met aanzienlijke prijsstijgingen.
Kolen
Forwardprijzen voor kolen zijn deze maand met bijna 15% gestegen, terwijl spotprijzen een toename van net geen 14% lieten zien. De stijging van kolenprijzen is mede te wijten aan vertragingen bij de ontwikkeling van een belangrijke kolenvervoersweg in de Indonesische provincie Jambi, wat heeft geleid tot verminderde beschikbaarheid van kolen op de markt.
Elektriciteit
De elektriciteitsprijzen zijn eveneens gestegen, met een toename van bijna 19% in de forwardprijzen. Dit door de hoge correlatie met de gasprijzen. De moving forward day-aheadprijs staat inmiddels op €66 per MWh. De teller van uren met negatieve prijzen heeft per 31 mei een nieuw record bereikt van 166 uren, mede dankzij een ongekend aantal van 74 uren met negatieve prijzen in mei. Dit overtrof het vorige record van 65 uren in juli 2023.
Emissierechten
Sinds het dieptepunt op 23 februari zijn de prijzen van emissierechten met 50% gestegen en staan nu boven de €75 per ton. Hoewel deze stijging een positieve ontwikkeling is, is de prijs nog steeds onvoldoende om de industriële verduurzaming volledig te stimuleren. Dit onderstreept de noodzaak van verdere beleidsmaatregelen om emissiereducties te bevorderen.
Balancering
Deze maand is voor het eerst op maandbasis een hogere capaciteitsvergoeding betaald voor mFRRda afregelen (noodvermogen) dan voor aFRR. Dit unicum is eerder tien keer op dagbasis voorgekomen, grotendeels dit jaar. De enige keer dat op dagbasis een hogere vergoeding is betaald, was op 17 juli 2022, midden in de energiecrisis. Veel zon- en windenergie in de voorspellingen zorgen voor hoge vergoedingen op de FCR-markt, terwijl de gasprijsontwikkeling een hoge correlatie vertoont met de balanceringsvergoedingen.
Congestie
Regionale netbeheerders werken hard aan het oplossen van netcongestie, maar met beperkt succes. Op GOPACS, het handelsplatform van de netbeheerders, is dit jaar pas 3.420 MWh verhandeld, met een totale spreadwaarde van iets meer dan twee miljoen euro. Er is een dringende behoefte aan meer flexibel vermogen van Congestion Service Providers om aan de vraag te voldoen.
De ontwikkelingen in de energiemarkt laten zien hoe belangrijk het is om flexibel en proactief te reageren op veranderingen. Door deze trends nauwlettend te volgen en passende strategieën te ontwikkelen, kunnen bedrijven en organisaties beter inspelen op de dynamiek van de energiemarkt.
