Zomerse onrust, gas- en kolenprijzen stijgen, emissierechten dalen, en elektriciteitsmarkt blijft volatiel

Algemeen

Het is weer voorbij de mooie zomer. Alhoewel, mooi… Het ligt er maar aan waar je de zomer hebt doorgebracht en of je te maken had met wateroverlast of met bosbranden of dat je, wanneer je in Nederland bent gebleven, weer eens een ouderwetse, natte zomer hebt mogen meemaken.

Want dit zagen we twee maanden geleden niet aankomen. De waterstanden in de rivieren waren toen alarmerend laag en zelfs lager dan vorig jaar zomer toen de energieprijzen keihard opliepen naar de hoogste niveaus ooit. Dat is ons in ieder geval bespaard gebleven en nu alle schoolvakanties voorbij zijn, begint de zon weer te schijnen.

Op de energiemarkt was de zomer wel onrustig. De val van het kabinet heeft ervoor gezorgd dat een aantal belangrijke besluiten voor de energiemarkt nog niet zijn genomen. De gasprijs was deze zomer ontzettend volatiel en Vandebron heeft de gemoederen flink wakker geschud. Maar wellicht kwam dat ook doordat het komkommertijd was.

Vooralsnog blijven het spannende tijden op de energiemarkt.

Gas

De gasvoorraden zijn voor de tijd van het jaar nog steeds op een historisch hoogtepunt. Desondanks zijn de prijzen volatiel en is de markt nerveus. Berichten over onderhoud aan de Noorse gasvelden of de stakingen in Australië zorgen direct voor hoge stijgingen of forse dalingen.

In augustus hebben we in Nederland 14,5% meer gas verbruikt dan in augustus 2022. We hebben zelfs al wat gas uit de voorraden moeten halen. Toch zijn de prijzen nu gelukkig fors lager dan vorig jaar. Het is de vraag of de stijging van het gasverbruik in september doorzet ten opzichte van vorig jaar. Als dat zo is, kan de gasprijs de komende tijd wel verder oplopen omdat de JKM-marker, een soort TTF-prijsreferentie maar dan voor Azië, op het moment van schrijven ook meer dan 20% hoger is dan de TTF. Doordat Europa nu veel meer LNG importeert dan voor de energiecrisis, zijn wij meer afhankelijk van LNG en daardoor ook meer in concurrentie met Azie voor de aanvoer van LNG.

Kolen

De kolenprijs toont dezelfde ontwikkeling als de gasprijs: sinds eind mei laat de kolenprijs een stijgende tendens zien.

In de derde week van juli hadden we opeens een prijsdip, maar die is snel weggewerkt en de prijzen lopen verder op. Ook de maandsettlements tonen hetzelfde verloop.

In Frankrijk krijgen kolencentrales meer CO2-ruimte waardoor ze circa 500 uur per jaar meer kunnen draaien. Nu is het aandeel van kolenstroom met slechts 1,8 GW relatief klein in Frankrijk (nucleair is 61,4 GW) maar die 500 uren leveren bijna 1 TWh aan elektriciteit op en ook zo’n 8 miljoen ton CO2-uitstoot. Extra.

Emissierechten

De frontmonthprijs van de EUA-ETS vertoont momenteel een dalende trend. Op zich is dit logisch doordat wij in de zomermaanden minder fossiele energie verbruiken dankzij de Europese groei van het aandeel zonne-energie in de energiemix.

De langetermijnprijzen tonen nog steeds een stijgende trend, ook die van december 2026. Dit terwijl in 2026 Porthos in gebruik wordt genomen (als het goed is) waarmee ongeveer 1% van de jaarlijkse CO2-uitstoot wordt afvangen en opgeslagen onder de Noordzee.

Op basis van de ontwikkeling van de marktprijs kan niet worden afgeleid dat er veel vertrouwen is dat dit ook daadwerkelijk gebeurt. Daarnaast zet 1% natuurlijk niet veel zoden aan de dijk. Een forse CO2-heffing op uitstoot zal meer effect sorteren.

Elektriciteit

De forwardprijzen volgen de ontwikkelingen van de gas- en kolenprijzen en kabbelen horizontaal voorwaarts.

De spotprijs is afgelopen maand weer wat verder gedaald. Inmiddels zitten we op een moving average van € 97,34 per MWh. De moving average voor afnemen in onbalans zit daar net boven met € 106,14 per MWh en voor invoeden net onder met € 96,99 per MWh.

Ter vergelijking: over 2022 kwam de EPEX-Spot day-ahead-prijs uit op afgerond € 242 per MWh. Op dit moment zijn de spotprijzen elektriciteit dus fors lager dan heel vorig jaar maar de winter moet nog komen en daardoor gaan we de rest van dit jaar alleen maar minder zonne-energie produceren. De moving average kan dus weer gaan oplopen vanaf eind september, begin oktober.

In tegenstelling tot wat we hadden verwacht, hebben juli en augustus veel minder uren met negatieve prijzen opgeleverd. Het waren ‘zomertechnisch’ dan ook geen topmaanden met veel bewolking en neerslag.

Kijken we naar de onbalansprijzen, dan zien we daar dat de volatiliteit hier alleen maar verder toeneemt, ondanks de dalende day-ahead en intraday-prijzen. Het is dan ook niet vreemd dat Vandebron als eerste energiebedrijf met een heffing komt voor hun consumentenklanten die terugleveren met zonnepanelen. Enerzijds zorgt salderen voor hoge kosten voor energiebedrijven, anderzijds zorgen duurzame klanten met zonnepanelen, elektrische auto’s en warmtepompen voor hoge onbalanskosten vanwege het feit dat de impact van dit soort verduurzamingsmaatregelen op het elektriciteitsverbruik slecht te voorspellen zijn.