Ondanks lagere prijsniveaus, nog steeds volatiliteit op de energiemarkt.

Algemeen

Eindelijk weer eens goed nieuws zo lijkt het: nagenoeg alle energieprijzen zijn in september fors gedaald ten opzichte van augustus. De energieprijzen zijn nog steeds veel hoger dan we afgelopen jaren gewend waren. En ook al zijn de prijsniveaus nu lager, volatiliteit regeert nog steeds.

Het effect van de hoge prijzen is nu terug te zien in het elektriciteitsverbruik in de EU-landen. Het verbruik in september is fors lager dan in augustus. Dit verklaart voor een deel ook de lagere day-ahead-prijzen op de spotmarkten. Het lagere verbruik wordt niet alleen veroorzaakt door grote productiebedrijven als Aldel, Nyrstar en Yara. Het MKB gaat nu ook steeds minder produceren. Problemen zitten daar vooral bij bakkerijen, slagers, patatzaken, viskramen en andere, soortgelijke bedrijven die hun energiehuishouding niet makkelijk kunnen verduurzamen en hun hogere energiekosten ook niet eenvoudig kunnen doorbelasten.

Gas

De forwardprijzen zijn afgelopen maand fors gedaald ten opzichte van de maand augustus. Desalniettemin blijven de prijzen erg volatiel. In september bewoog de Cal23 (leveringsprijs voor het hele jaar 2023) tussen de € 176,- en € 210,- per MWh. Een spreiding van € 44,- per MWh terwijl we prijzen rond de € 15,- per MWh gewend waren voor de zomer van 2021.

Vorige week hebben vier explosies de Nord Stream 1 en 2 pijpleidingen buiten bedrijf gesteld. Als reactie daarop steeg de spotprijs met ongeveer 20%. Afgelopen weekend maakte Gazprom bekend de gaslevering aan Italië te staken. Op maandagochtend daalde de front month prijs tegen elke verwachting in met circa 5%.

Het lijkt erop dat de huidige hoge niveaus van de gasvoorraden de markt wat rust geeft. De grote vraag is wel hoe en tegen welke prijs de gasvoorraden gevuld gaan worden na komende winter.

Kolen

In augustus en september zijn in Europa veel minder kolen verbrand om elektriciteit op te wekken dan in de maanden daarvoor. Als gevolg hiervan zijn de prijzen gedaald. De dollar is echter wel duurder geworden ten opzichte van de euro waardoor de kosten per MWh minder hard zijn gedaald.

Nu de waterstanden weer oplopen, is de verwachting dat de elektriciteitsproductie door kolencentrales komende tijd weer oploopt waardoor de kolenprijs normaliter ook weer omhoog gaat. Het zijn echter gekke tijden: na het nieuws over het stoppen van de gaslevering aan Italië, is de prijs gedaald in plaats van gestegen. Er is momenteel weinig peil te trekken op de verwachte prijsontwikkelingen.

Emissierechten

De prijs voor emissierechten is fors gedaald. Dit is aan de ene kant te danken aan de daling van de kolenproductie. Aan de andere kant is er angst voor recessie waardoor de economie stagneert en daardoor de uitstoot daalt. Tegelijkertijd is een grote veiling (waarde circa 20 miljard euro) aangekondigd van nieuwe emissierechten. Deze veiling heeft ook een drukkend effect op de prijs van emissierechten.

Elektriciteit

De plannen van de Europese Commissie zijn inmiddels gepresenteerd. Er zijn wel hoofdlijnen bekendgemaakt, zoals een extra winstbelasting voor energiebedrijven en een prijsplafond voor nagenoeg alle opwek behalve die uit gas- en kolencentrales.

De elektriciteitsprijzen zijn flink gedaald, maar niet als gevolg van de bekendmakingen. De plannen leiden vooral tot veel vragen en om het zichzelf makkelijk te maken, heeft de Europese Commissie de uitvoering bij de individuele lidstaten belegd. Die zitten nu met hun handen in het haar om hier iets mee te doen.

De lidstaten hebben het sowieso druk. De ACM was vorige week flink in het verweer tegen de late communicatie van de grote energiebedrijven over de prijsverhogingen voor het vierde kwartaal. Na dreigementen met boetes hebben de energiebedrijven de prijsverhogingen iets uitgesteld, de meeste naar 1 november in plaats van 1 oktober.

Afgelopen maand was de elektriciteitsproductie uit Franse kerncentrales en Noorse waterkracht ongeveer een derde van het niveau van augustus, normaal twee grote exporteurs van goedkope elektriciteit met lage emissies. Wanneer deze twee landen hun productie weer op peil hebben, kan dit een drukkend effect op de prijzen hebben.