Met de zomer in zicht gaan de energieprijzen verder omlaag en toch is niet alles goud wat er blinkt
Algemeen
De zomer komt eraan, de energieprijzen gaan verder omlaag. De snelle groei van zonne- en windenergie zorgen steeds vaker voor hele lage en zelfs negatieve uurprijzen. Afgelopen maand werden op dit vlak meerdere records gebroken, zowel op hoeveelheid als op prijsniveau.
Voor verbruikers van energie ziet het er dus zonnig uit. We kunnen zelfs stellen dat we de wind in de rug hebben. Toch is niet alles goud wat er blinkt. De groei van zonne- en windenergie zorgt ervoor dat TenneT steeds vaker aan de noodrem moet trekken. Lees: noodvermogen moet inschakelen. Dit gebeurt niet alleen steeds vaker, maar inmiddels ook meerdere keren per dag.
Een zorgwekkende ontwikkeling die leidt tot hogere onbalanskosten en dus hogere premies.
Gas
Eind mei waren de Europese gasvoorraden 50% hoger dan dezelfde periode vorig jaar. Europees zitten we al op 70%. De hoge voorraadniveaus in combinatie met het lager dan gemiddelde verbruik zorgen ervoor dat de spotprijs gas verder is gedaald ten opzichte van vorige maand. Zo ver zelfs dat het nu goedkoper is met een gascentrale elektriciteit te produceren dan met een kolencentrale. Dat is lang geleden.
De forwardprijzen 2024 – 2026 zijn ook gedaald ten opzichte van vorige maand, maar slechts licht. In de forwardprijzen zien we nog steeds een flinke ‘onzekerheidspremie’.
De gasmarkt is nog steeds nerveus. Door lagere LNG-importvolumes en onderhoud aan de Noorse gasvelden steeg de TTF op 31 mei eerst met 15% om later die dag met 10% te dalen. Afgelopen maandag (5 juni) steeg de gasprijs zomaar met 20% om de dag erna weer met 13% te dalen.
Kolen
Afgelopen maand zijn zowel de spotprijs als de forwardprijzen voor kolen hard gedaald na een maand of twee vooral horizontaal te hebben bewogen.
In de maandprijzen is nog steeds duidelijk te zien dat de winter van 2024 fors duurder is dan de winter van 2023. Dit heeft vooral te maken met de verwachtingen rondom de Chinese economie.
Wat in ieder geval helpt, is het feit dat het uitfaseren van de laatste Duitse kerncentrales niet heeft geleid tot het (veel) meer verbranden van kolen daar. Enerzijds is dit te danken aan het feit dat Duitsland inmiddels veel meer opwekt uit zonne- en windenergieparken. Dit is echter een seizoenseffect. Anderzijds is het te danken aan de snelle daling van de gasprijs waardoor het momenteel (wellicht tijdelijk én lang geleden) goedkoper is elektriciteit te produceren met een gascentrale dan met een kolencentrale.
Emissierechten
Dankzij het feit dat we afgelopen maand in heel Europa meer zonne- en windenergie hebben geproduceerd, wordt er minder gas en kolen verbrand en door de daling van de gasprijs is er een beweging van kolen- naar gascentrales. Hierdoor wordt er minder CO₂ uitgestoten en als gevolg daarvan zijn de kortetermijnprijzen flink gedaald.
De vooruitzichten zijn ook goed: deze week wordt een recordopbrengst aan zonne-energie verwacht en in Duitsland werd in het weekend van 27 mei met 40 GW een recordopbrengst zonne-energie gerealiseerd.
Elektriciteit
De spotprijzen dalen lekker door. Dit is vooral te danken aan de energieproductie uit zonne- en windparken.
In de maand mei werden vier records neergezet:
De maand mei telde 49 uren met negatieve prijzen op de EPEX-Spot day-ahead-markt;
In mei werd een prijs betaald van min (negatief dus) € 400,- per MWh;
Eind mei zijn dit jaar al 105 uren met negatieve prijzen op de EPEX-Spot day-ahead-markt genoteerd; en
In mei moest de EPEX-Spot day-ahead-veiling drie dagen op rij opnieuw worden uitgevoerd omdat er geen volledige matching was in meerdere uren.
Om bovenstaande in perspectief te plaatsen: tot en met april dit jaar waren er ‘pas’ 56 uren met negatieve prijzen. Vorig jaar was de laagste uurprijs min (negatief dus) € 222,- per MWh.
Deze uren met negatieve prijzen in 2023 hebben een financiële waarde van net geen 4.000 euro. En we hebben nog zeven maanden te gaan. In 2022 kwamen we nog niet aan de 3.000 euro. Voor het hele jaar!
Kijken we naar de verdeling van de uren met negatieve prijzen verdeeld over de dag, dan zien we dat alleen prijzen in de uren vanaf 18:00 ’s avonds tot middernacht nog nooit negatief zijn geweest, maar alle uren daarvoor wel. De piek zit vooral in de middaguren wanneer de zon op haar best is.
Een andere ontwikkeling als gevolg van de groei van hernieuwbare energieproductie is dit inzet van noodvermogen door TenneT. In de periode 2013 tot en met 2020 werd noodvermogen gemiddeld eens per 12 dagen ingezet. In 2022 werd noodvermogen minimaal eens per 3 dagen ingezet. Noodvermogen wordt ook steeds vaker meerdere keren per dag ingezet.
Het gevolg hiervan is dat de onbalanskosten fors oplopen waardoor de premies verder oplopen.
