Angst regeert in de energiemarkt en de prijzen zijn wéér omhoog geschoten.

Algemeen

Angst regeert in de energiemarkt en de prijzen zijn wéér omhoog geschoten de afgelopen drie weken. In Duitsland is de alarmfase (de eerste van drie fases) uitgeroepen van het Noodplan Gas. Ook in Nederland heeft het kabinet inmiddels noodscenario’s klaarliggen voor als er een acuut tekort ontstaat aan aardgas. Het afschalen van industrieel gebruik van gas is een eerste optie. Maar als dat niet genoeg is kunnen ook regio’s tijdelijk worden afgesloten van het gas. Dit alles wordt veroorzaakt door het vermoeden dat Gazprom de levering via Nord Stream 1 niet hervat na het geplande onderhoud dat volgende week start. Het feit dat gasproductie van drie Noorse gasvelden momenteel achterloopt door stakingen, helpt niet mee in deze tijden van onzekerheid.

Minister Jetten heeft een eerste zet gedaan door de productiebeperking van 35% op kolencentrales er (onverwacht) af te halen. De belangrijkste reden is om gas te besparen dat anders in gascentrales wordt verbrand. Dit effect is voorlopig niet terug te zien, de elektriciteitsproductie door gascentrales is nog niet gedaald. Ook het verwachte prijseffect (daling van de elektriciteitsprijzen) is uitgebleven. Sterker nog: de prijzen zijn alleen maar verder opgelopen.

Gas

De gasprijs is de afgelopen twee weken hard omhoog gegaan. De kortetermijnforwardprijzen tot en met de winter zijn afgelopen maand bijna verdubbeld. Ook de langetermijnforwardprijzen zijn fors opgelopen; de Cal23 zit ruim boven de € 100,- per MWh.

De Gate-terminal (import van LNG) draait op volle toeren en er wordt met verwachting uitgekeken naar de aankomst van de eerste Floating LNG Terminal bij Eemshaven.

Kolen

In navolging van de stijging van de gasprijzen en het verder toenemen van kolenproductie wereldwijd, zijn de kolenprijzen verder opgelopen. Binnenkort zal de prijs weer door de $ 400 per ton gaan en de oplopende dollarkoers maakt kolen omgerekend naar euro’s alleen maar duurder. Bedenk hierbij dat het verbod op Russische kolen pas half augustus daadwerkelijk van start gaat en realiseer dan dat de kolenprijs daarna nog verder oploopt.

Emissierechten

De prijzen voor emissierechten lopen gestaag op na een tijdelijke dip eerder dit jaar. Vooral de langetermijnprijzen zijn fors gestegen terwijl de kortetermijnprijzen veel minder hard zijn opgelopen. Dit is op zich vreemd omdat nu veel meer CO2 wordt uitgestoten doordat de kolencentrales volop worden ingezet om gas te besparen. De verwachting dat de EU op korte termijn meer rechten gaat veilen, is dus al ingeprijsd. Mocht de EU géén extra rechten gaan veilen, zullen de kortetermijnprijzen alsnog een sprong omhoog maken.

Elektriciteit

Als gevolg van de hogere brandstofprijzen voor kolen en gas en de emissiekosten die gepaard gaan met het verbranden van deze brandstoffen, zijn de elektriciteitsprijzen ook fors gestegen. De prijzen voor levering vierde kwartaal zijn opgelopen naar € 350,- per MWh, 40% hoger dan vorige maand. Ook de spotprijzen zijn gemiddeld fors hoger ondanks het feit dat we in de meer duurzame maanden zijn beland. Dankzij de hoge prijzen van gas en kolen, en daardoor elektriciteit, profiteren duurzame energieproducten momenteel als geen ander. Met zonne- en windparken worden momenteel bakken vol geld verdiend, mede mogelijk gemaakt door de fossiele energieproductie.

Een groot aandachtspunt is de ontwikkeling van de onbalanskosten. Deze lopen steeds verder op doordat steeds meer partijen, waaronder eerder genoemde duurzame energieproducenten, meer en meer inspelen op de passieve onbalans.

In regelstatus 0 heeft TenneT niet op of af te regelen, maar in regelstatus 2 moet ze binnen 15 minuten zowel op als afregelen. Sinds de EPEX-Spot-day-ahead-prijzen vaker negatief zijn en steeds meer partijen inspelen op de passieve onbalans, komt regelstatus 2 steeds meer voor.

De snelle toename van regelstatus 2 is zorgwekkend en deze ontwikkeling zal ervoor zorgen dat de onbalansmarkt aangepast moet worden. Dit om te voorkomen dat onbalanskosten dusdanig hoog worden dat energiebedrijven deze niet meer kunnen dragen of de doorbelasting aan bedrijven en consumenten te ver oplopen.